Uit psychologisch onderzoek blijkt dat wie namaak draagt, een slechter mens wordt. Het begint met inbreukmakende producten en het eindigt met algeheel moreel verval. Kort gezegd.
Het onderzoek is al wat ouder, maar duikt zo nu en dan weer op in de media. Niet in de laatste plaats omdat het grote anekdotische waarde heeft. Wat ons eerlijk of oneerlijk maakt komt vaak niet van binnen, maar van buiten. De Amerikaanse hoogleraar gedragseconomie Dan Ariely schreef erover in zijn boek The (Honest) Truth about Dishonesty (vertaald als Heerlijk oneerlijk).
Met de wetenschap van Ariely over de statusgevoeligheid van mensen, kende hij zelf ook het gevoel dat je je beter kunt gaan voelen als je chique merkkleding draagt. Hij vroeg zich af of het andersom ook zo werkte. En dat was zo.
Onder het mom van de een of andere test, liet hij een groep proefpersonen bij een onderzoek eerst een tijdje een Chloë zonnebril dragen. Een derde van deelnemers dacht dat het een echte, hele dure Chloë zonnebril was, een derde kreeg te horen dat het inbreukmakende namaakbril was en een derde kreeg niets te horen over de bril. Daarna begon de echte test.
Alle deelnemers moesten een serie rekensommen maken en zelf laten weten hoeveel fouten ze hadden gemaakt. De onderzoekers kregen de gemaakte sommen niet meer onder ogen en de deelnemers dachten dat ze ongemerkt konden liegen over hun aantal fouten. En wat denk je? Er werd flink gelogen!
Afgemeten aan de controlegroep waren de deelnemers die dachten dat ze een echte Chloë hadden gedragen gemiddeld wat eerlijker over hun fouten. Maar de proefpersonen die dachten dat een ze een nepbril hadden gekregen, logen juist ver bovengemiddeld. Maar liefst 74 procent! Uit een vervolgonderzoek bleek bovendien dat namaakdragers ook wantrouwiger waren en eerder dachten dat andere mensen leugenaars en oplichters waren.
Ariely concludeerde enigszins dramatisch: “zodra we bewust een namaakproduct gebruiken, vervagen onze morele beperkingen en zijn we eerder geneigd om het ingeslagen pad van oneerlijkheid te vervolgen”.
Wat is de moraal van dit verhaal? Vaak wordt gedacht dat het merkenrecht alleen maar de belangen van de fabrikanten dient. Maar uit dit onderzoek blijkt maar weer eens dat het merkenrecht ook het algemeen maatschappelijk belang dient. En onszelf. We worden er betere mensen van.
